لایت کیور و لایت متر

در صورت ایجاد پوسیدگی دندانی، درمان با برداشت پوسیدگی و ترمیم آن ناحیه با آمالگام یا کامپوزیت صورت می‌گیرد. در صورت استفاده از کامپوزیت باید دانست که خود کامپوزیت نرم است و قطعاً باید سخت شود که در این‌جا استفاده از دستگاه لایت کیور مورد توجه دندانپزشکان قرار می‌گیرد.
موفقیت ترمیم‌های کامپوزیت با نور سخت‌شونده بستگی به درجه‌ی پلیمریزاسیون و متعاقباً شدت نور خروجی دستگاه لایت کیور دارد. شدت کافی، طول موج مناسب و مدت زمان کافی کیورینگ از عوامل مهم در پلیمریزاسیون رزین‌های کامپوزیتی می‌باشند. باید ذکر شود که عوامل گوناگونی بر شدت نور خروجی دستگاه لایت کیور تاثیرگذار است. پلیمریزاسیون کافی در موفقیت درمان تاثیرگذار است؛ پلیمریزاسیون ناقص موجب اثرات سوء بیولوژیک، افزایش جذب آب، حلالیت کامپوزیت و کاهش سختی ترمیم کامپوزیت می‌شود. البته با توجه به استفاده‌ی وسیع از مواد به منظور باندینگ، ناکافی بودن نور لایت کیور بر استحکام باند ترمیم‌ها تأثیر می‌گذارد.
این مواد اغلب حاوی آلفا دی کتون (بنزیل یا کامفوروکینون) به عنوان آغازکننده هستند. نور با شدت کافی و طول موجی خاص برای رساندن آلفا دی کتون به وضعیت تحریک‌شده الزامی است تا ماده‌ی ترمیمی سخت شود.
عوامل مختلفی بر شدت نور این دستگاه تاثیر می‌گذارند از قبیل:

تغییرات ولتاژ برق
آلودگی نوک دستگاه
مات شدن و ضعیف شدن لامپ
تضعیف منعکس کننده نور
قطر کم نوک دستگاه
فاصله نوک با محل ترمیم هنگام کیور کردن
زمان تابش نور

لایت کیورها
لایت کیورها از زمانی که از کامپوزیت و لمینت به جای آمالگام استفاده می‌شود، به یکی از کلیدی‌ترین ابزارهای دندانپزشکی تبدیل شده‌اند که هر جراح دندانپزشک قطعا از آن استفاده می‌کند. برای درمان پوسیدگی دندان، پر کردن فضای خالی دندان یا روکش کشیدن روی آن، از کامپوزیت نرم استفاده می‌شود که البته باید سخت شوند؛ از این رو از لایت کیورها به صورت تخصصی در این مورد استفاده می‌شود.
کاربرد لایت کیور در دندانپزشکی
همانطور که گفتیم علت افزایش کاربرد لایت کیورها در دندانپزشکی، افزایش استفاده از کامپوزیت‌ها در این علم است. هر چقدر که پلیمریزاسیون یا سفت شدن کامپوزیت افزایش پیدا کند، کامپوزیت محکم‌تر می‌شود و این پلیمرازیسیون تنها با استفاده از نور خروجی لایت کیورها انجام می‌گیرد. ضمنا هر چه شدت نور (آبی) خروجی از لایت کیور بیشتر باشد، کامپوزیت سفت‌تر می‌شود.
همچنین شدت نور کافی و طول موج دقیق (400 تا 520 نانومتر) و زمان کیورینگ از متغیرهای مهم در پلیمریزاسیون لایه‌های کامپوزیتی هستند که تاثیر زیادی بر روی کیفیت کامپوزیت دارد. پلیمریزاسیون باید به صورت کامل انجام شود تا دندان‌ها استحکام کافی داشته باشند؛ چراکه پلیمریزاسیون ناقص با اثرات بیولوژیکی که دارد جذب آب را افزایش می‌دهد وبا اینکار حلالیت کامپوزیت زیاد می‌شود. ضمنا از آنجایی که از لایت کیورها به صورت وسیع برای باندینگ هم استفاده می‌شود و اگر شدت نور آن کافی نباشد ممکن است باندها استحکام کافی نداشته باشند.
انواع لایت کیورها

هالوژن
LED

این دو نوع لایت کیور بسیار شبیه به هم هستند اما نسبت به یک دیگر مزیت‌هایی دارند که مصرف کننده باید با توجه به آنها لایت کیور مناسب خود را انتخاب کند. مثلا لایت کیورهای LED برخلاف هالوژن گرمای زیادی تولید نمی‌کنند و به خنک کننده احتیاج ندارند. همچنین نوردهی، مصرف برق و گرمای لایت کیورهای هالوژن معمولا بیشتر از مدل‌های LED آن است.
البته لایت کیورها از نظر نوع اتصال هم به دو دسته باسیم و بی‌سیم تقسیم می‌شوندکه نسخه بی‌سیم آنها قابلیت شارژ شدن را دارد و معمولا بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
ضمنا لایت‌ کیورها از نظر مدل و قیمت دستگاه‌های مختلفی دارند که قطعا همه آنها برای شما مناسب نیست و باید در انتخاب آنها دقت کافی داشته باشید. قیمت لایت کیورها از 8 میلیون تومان تا 15 میلیون متغیر است؛ همچنین لایت کیورها ویژگی‌های مختلفی دارند که باید با توجه به آنها دستگاه مناسب را انتخاب کنید. در ادامه سعی می‌کنیم نکاتی را در مورد نحوه انتخاب لایت کیور ارائه می‌کنیم که قابل توجه است.
نحوه عملکرد دستگاه
آغازکننده‌های لایت کیور حاوی آلفا دی کتون (بنزیل یا کامفوروکینون) هستند که این مواد به ایجاد برخی واکنش‌ها برای ایجاد نورآبی به کار می‌روند. نوری که با شدت کافی و دامنه معین برای رساندن مواد آلفا (دی کتون) به وضعیت تحریک شده می‌تواند سخت شدن ماده را تحریک کند. به طور کُلی فاکتورهایی که بر روی نور خروجی دستگاه لایت کیور موثرند شامل:

تغییرات ولتاژ برق مورد استفاده
کیفیت فیلتر
تمیز بودن دستگاه به خصوص نوک آن
مات یا ضعیف شدن لامپ
کیفیت منعکس کننده نور
عملکرد صحیح اجزای الکتریکی
فاصله نوک دستگاه با محل تمرکز نور
روش مورد استفاده برای ضدعفونی کردن لایت کیور

استفاده از محلول‌هایی مثل گلوتارآلدهید ممکن است شکستگی‌هایی در فیبر نوری ایجاد کند که نور را کاهش می‌دهد. معمولا پرکاربردترین روش برای استریل کردن لایت کیور استفاده از پوشش‌های پلاستیکی یا سلفونی است که باعث می‌شود مواد ترمیمی به نوک دستگاه نچسبد.
البته برای کنترل کردن شدت نور یکی از بهترین راه‌حل‌ها تغییر فاصله نوک دستگاه با سطح ترمیم، یا کنترل زمان تابش نور است. البته دندانپزشکان می‌دانند که برای رسیدن به حداکثر پلیمریزاسیون کامپوزیت باید شدت نور تعیین شده در کارخانه زیاد باشد و لایت کیور پتانسیل عملکرد مناسب را داشته باشد. معمولا دندانپزشک در هنگام کیور کردن دستگاه را در کمترین فاصله با دندان قرار می‌دهد تا شدت نور کاهش پیدا نکند.
چگونه دستگاه لایت کیور را از لحاظ کارایی تست کنیم؟
همانطور که گفتیم پلیمریزاسیون کامپوزیت تا حد زیادی به فاکتورهایی مثل شدت نور دستگاه لایت کیور، طول موج نور آن و مدت زمانی که از اشعه آن استفاده می‌شود بستگی دارد. قاعدتا همیشه نمی‌توان کمبود شدت نور را با طولانی کردن زمان نوردهی جبران کرد و باید دقت کنیم که نوردهی دستگاه لایت کیور به اندازه کافی باشد.
از آنجایی که تست کارایی لایت کیور با چشم یا روش‌های تجربی قابل اطمینان نیست و همچنین استفاده از سوند در پلیمریزاسیون نیز پایه علمی ندارد، باید از سایر روش‌ها مثل رادیومتر برای تست کارایی دستگاه استفاده کرد. شدت کم نور لایت کیور می‌تواند تا حدودی سطح کامپوزیت را محکم کند اما قسمت داخلی آن نرم می‌ماند که مطلوب نیست؛ بنابراین کارایی دستگاه را نمی‌توان به صورت تجربی ثبت کرد و بهترین راه همان استفاده از رادیومترهای مختلفی است که امروزه کارایی بسیار بالایی نیز دارند.
همچنین دستگاه‌های نورسنجی در بازار موجود هستند که مقدار دقیق نور خارج شده از لایت کیور را بر حسب میلی وات بر سانتی متر مربع نشان می‌دهند. استفاده از این دستگاه‌ها هم اگر معتبر باشند مطلوب است.
شدت نور چقدر بر روی کیفیت کامپوزیت دندانپزشکی موثر است؟
بر اساس اطلاعاتی که از آخرین تحقیقات دندانپزشکی و همچنین اطلاع‌رسانی شرکت‌های سازنده کامپوزیت مصنوعی به دست آمده است، کامپوزیت‌ها به حداقل 300 تا 400 میلی وات بر سانتی متر مربع توان نور احتیاج دارند تا ساختار مستحکمی داشته باشند.
بسیاری از دستگاه‌های لایت کیور با کیفیت و معتبر توانی معادل 2000 تا 2500 میلی وات بر سانتی متر مربع تولید می‌کنند که برای سخت سازی یا پلیمریزاسیون کامپوزیت مناسب است. البته اگر دندانپزشک به درستی زمان استفاده از لایت کیور را تنظیم نکند ممکن است کامپوزیت یا دهان مددجو آسیب ببیند. بنابراین اطلاع دقیق از شدت نور لایت‌کیورها، آن هم قبل از خرید مهم و موثر است. همچنین در صورتی که توان لایت کیور از آنچه کامپوزیت نیاز دارد بیشتر باشد باید فاصله آن را با دندان تنظیم کرد تا سخت سازی به خوبی انجام شود و دندان و دهان بیمار آسیب نبیند.
توجه به قدرت و شدت نور دستگاه لایت کیور بسیار مهم است و می‌تواند در کیفیت کار دندانپزشک تاثیر زیادی بگذارد. همچنین دندانپزشک باید در هنگام استفاده از دستگاه دقت کافی داشته باشد و از زیاده روی یا کوتاهی در استفاده از لایت کیور خودداری کند.
خرید و قیمت گذاری دستگاه لایت کیور
برای انتخاب و خرید لایت کیورها باید توجه داشته باشید این دستگاه‌ها در اثر تعمیر غیر عصولی یا تعویض قطعات ممکن است خراب شوند و لامپ LED داخل آنها طوری مختل شود که انرژی بیشتر یا کمتری به کامپوزیت بتاباند. متاسفانه بیشتر لامپ‌های LED که داخل بازار وجود دارند و به عنوان قطعه به فروش می‌روند اصالت ندارند دستگاه را غیر کاربردی می‌کنند. بنابراین باید توجه کنید که دستگاه لایت کیور با کیفیت و بادوامی بخرید تا نیازی به تعمیر آن نداشته باشید.
نکته مهم دیگر در هنگام خرید و انتخاب دستگاه لایت کیور سنجش شدت نور آن است. معمولا دندانپزشکان برای انتخاب دستگاه لایت کیور از دستگاه نور سنج استفاده می‌کنند که شدت نور دستگاه را نشان می‌دهد. البته باید توجه کنید که نورسنج‌های مختلف هم ممکن است شدت نور را اشتباه نشان دهند و بهترین کار تست نور با استفاده از نورسنج‌های معتبر است. نورسنج‌های با کیفیت برند شناخته شده‌ای دارند و کارایی بالایی نیز دارند.
ممکن است فکر کنید که پیدا کردن دستگاه لایت کیور مناسب سلیقه‌ایست و می‌توان بر حسب نیاز خود اقدام به خرید آن نمود؛ اما شما باید حتما باید به ویژگی‌هایی توجه کنید که برای انتخاب دستگاه لازم است و اگر به آنها توجه نکنید ممکن است با مشکل مواجه شوید. ویژگی‌ها و فاکتورهای مهمی که در خرید دستگاه لایت کیور مهم هستند شامل موارد زیر است:

توان خروجی: قبلا هم اشاره شد که شدت نور لایت کیور تا حد زیادی به توان خروجی آن وابسته است و هر چقدر توان آن بیشتر باشد راحت‌تر و سریع‌تر کامپوزیت‌های روی دندان را سخت می‌کند. بنابراین باید در هنگام خرید توجه کنید که توان خروجی دستگاه باید به اندازه استاندارد باشد.
تطبیق طول موج نور دستگاه با طول موج مورد نیاز ماده اولیه کامپوزیت: دندانپزشکان می‌دانند که جنس‌های مختلف کامپوزیت به نور آبی با طول موج متفاوت نیاز دارند که این طول موج نور دستگاه باید در این حدود باشد. شرکت سازنده کامپوزیت برای پلیمریزاسیون آن طول موج معینی پیشنهاد کرده است که بهتر است طول موج لایت کیور هم با آن متناسب باشد.
حالت‌های فعال و تایمر: گاهی داشتن تایمر اتوماتیک یا حالت‌هایی که باعث افزایش یا کاهش تدریجی شدت نور می‌شوند باعث می‌شود کار کامپوزیت بدون داغ شدن دهان بیمار و آسیب به دستگاه، برای مدت طولانی و با دقت انجام شود. همچنین این حالت‌ها باعث می‌شوند دستگاه با تقسیم انرژی بتواند زمان بیشتری بر روی دندان کار کند که این مورد طول عمر کامپوزیت را افزایش می‌دهد. شما باید حتما در هنگام خرید به اینکه به این حالت‌ها احتیاج دارد یا نه توجه کنید.
زاویه نوک دستگاه: نوک دستگاه قسمت مهمی است که با دهان بیمار برخورد دارد و باید طوری باشد که بتوان به راحتی دندان‌های عقبی را هم پوشش داد. بنابراین دندانپزشکان طبق تجربه خود باید نوعی از لایت کیور را انتخاب کنند که زاویه نوک مناسبی دارد و قابلیت چرخش در دهان بیمار را دارد.
سهولت در استفاده: شما ممکن است نیاز داشته باشید مدت زیادی از لایت کیور استفاده کنید و به همین منظور نیاز دارید قسمتی که لایت کیور را حمل می‌کند با زاویه دست شما هماهنگ باشد تا هم بعد از مدتی کار آسیب نبینید و هم بتوانید ساعاتی با آن کار کنید.
طول عمر باتری: همانطور که می‌دانید هزینه نگهداری و تعمیر لایت کیور مهم است و شما باید با استفاده مداوم از آن احساس خستگی نکنید. بنابراین باید توجه کنید طول عمر باتری لایت کیور بالا باشد (معمولا 36 ماه) و در صورت خراب شدن قطعات کافی برای آن وجود داشته باشد. لایت کیورها معمولا بدون سیم هستند و باتری بخش مهمی از آنها محسوب می شود.
فیلتر رنگ آبی یا بنفش: همانطور که اشاره کردیم دستگاه‌های لایت کیور تابش فرابنفش دارند که همین می‌تواند باعث اسیب به پوست یا چشم شما شود. بنابراین شما باید توجه کنید لایت کیور معتبر باشد تا فیلتر دقیق و قوی آن از آسیب به شما و بیمار جلوگیری کند.

لایت کیورها و حساسیت بعد از ترمیم
دستگاه لایت کیور علاوه بر کامپوزیت باعث سخت شدن مواد مختلف مثل سیلانت‌ها و سمان‌ها نیز در دهان می‌شوند. البته قابل ذکر است که لایت کیور از اشعه آبی استفاده می‌کند و فرابنفش فقط در برخی موارد از آن خارج می‌شود.
همچنین در حین کار گرمایی ایجاد می‌شود که مربوط به سفت شدن کامپوزیت است. البته همانطور که قبلا گفتیم ایجاد گرما در لایت کیورهای هالوژنی بیشتر از LED است. البته بعضی از دستگاه‌های لایت کیور آنقدر پر قدرت هستند که می‌توانند در کمتر از 1 ثانیه کامپوزیت را سخت کنند و گرمای کمتری ایجاد کنند. نکته این است که هر لایت کیور باید به درستی استفاده شود تا حساسیت یا آسیبی ایجاد نکند.
امیدواریم این مطلب برای شما مفید و جذاب باشد و مطالعه آن را جذاب بدانید. با تشکر.