انواع روکش‌های استیل (SSC) و نحوه آماده سازی آن‌ها

پوسیدگی دندان‌ها یکی از شایع‌ترین اتفاقات دوران کودکی هستند. روکش‌های استیل (SSC) که با نام روکش دندان شیری نیز شناخته می‌شوند، اغلب برای درمان و نگهداری از دندان‌های شیری کودکان کاربرد دارند. در صورتی که دندان‌های شیری کودکان دارای پوسیدگی و آسیب‌های زیادی باشد، بعد از پر کردن دندان، پزشک از روکش‌‌های مخصوص استینلس استیل استفاده خواهد کرد تا دندان شیری حداقل تا زمان رویش دندان‌های اصلی حفظ شود. این روکش‌ها از جنس فولاد زنگ نزن هستند و به دلیل بافت ضعیف دندان‌های شیری، برای مراقبت از آن‌ها استفاده می‌شوند. اما همانند تمامی مواد و روش‌های علم دندان پزشکی، روکش‌های استیل نیز انواع و کاربردهای مختلفی دارند که در این مقاله به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.

کاربرد روکش‌های استیل

روکش‌های استیل زمانی به کار می‌روند که دندان بیش از حد آسیب دیده است و دیگر امکان ترمیم آن وجود ندارد. روکش‌های استیل و یا همان SSC در دندان پزشکی برای بازسازی دندان‌های شیری تحت پوسیدگی، پالپوتومی، پالپکتومی، نقص‌های ساختاری وسیع و پوسیدگی‌های چند سطحی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روکش‌های ضد زنگ هستند و نیازی به قالب گیری ندارند، بنابراین درمان با آن‌ها در طی یک جلسه انجام می‌شود. به طور کلی در موارد زیر از روکش استیل استفاده می‌شود:

• پوسیدگی گسترده دندان
• دندان‌هایی با ناهنجاری‌های ارثی
• احتمال شکست دندان‌ها بعد از ترمیم
• جلوگیری از شکستگی تاج دندان پس از ترمیم دندان‌ها
• ترمیم دندان‌های شیری پس از پالپوتومی (عصب کشی دندان شیری)
• ترمیم دندان‌های دارای اختلالات تکاملی موضعی یا منتشر مانند هیپوپلازی مینا، آملوژنز ایمپرفکتا و دنتینوژنز ایمپرفکتا
• ترمیم مولرهای شیری شکسته
• به عنوان فضای نگهدارنده یا دستگاه‌های پروتزی

برخلاف تصورات، دندان‌های شیری نقش بسیار مهمی برای کودکان دارند. از دست دادن این دندان‌ها می‌تواند بر بسیاری از کارهای روزانه کودکان تاثیرگذار باشد. عدم رسیدگی به دندان‌های شیری و یا کشیدن آن‌ها می‌تواند عوارض زیادی داشته باشد. به عنوان مثال:

تاثیر منفی در توانایی جویدن

بدون وجود دندان‌ها، مواد غذایی می‌توانند برای لثه‌های ما بسیار دردناک و عذاب آور باشند. کودکانی که دندان‌های شیری خود را پیش از رشد دندان‌های اصلی از دست می‌دهند ممکن برای جویدن مواد غذایی سفت دچار مشکل شوند. همین موضوع نیز می‌تواند در تغذیه آن‌ها تاثیر منفی بگذارد و باعث بروز مشکلات دیگری شود.

کج شدن دندان‌ها

یکی از نقش‌های مهم دندان‌های شیری، حفظ فضای کافی برای رشد دندان‌های اصلی است. اگر در صورت عدم رسیدگی به پوسیدگی دندان‌های شیری کودکان پزشک مجبور به کشیدن این دندان‌ها شود، فضای خالی در فک ایجاد می‎شود. این فضای خالی باعث حرکت دندان‌های دیگر شده و در نتیجه دندان اصلی جای کافی برای رشد نخواهد داشت. همین موضوع می‌تواند باعث به هم خوردن ترتیب دندان‌ها و کج شدن ردیف آن‌ها شود.

امکان تاثیر منفی در تکلم

همانطور که در مطالب بالاتر ذکر شد، به هم خوردن ترتیب دندان‌ها یکی از عوارض نبود دندان شیری در کودکان است. اما باید بدانید که کج شدن دندان‌ها نیز می‌تواند تاثیرات منفی در تکلم کودک داشته باشد؛ خصوصا اگر دندان‌های جلویی کودک فرم نامناسبی به خود بگیرند این تاثیر منفی بیشتر مشاهده می‌شود.

به همین دلیل، برای جلوگیری از موارد ذکر شده در مطالب بالا، توصیه می‌شود که در درجه اول از بهداشت دهان و دندان کودکان مراقبت شود و در درجه دوم، به پوسیدگی دندان‌های شیری سریعا رسیدگی شود.

روکش‌های SSC برای دندان‌های بالغ

روکش‌های SSC در زمان‌های زیر برای دندان‌های دائمی نابالغ نیز تجویز می‌شوند:

• ترمیم به دنبال درمان پالپ
• دندان‌های با هیپومینرالیزاسیون مولر-اینسایزور
• مالفورماسیون‌های تکاملی مثل آملوژنز ایمپرفکتا

مواردی که استفاده از SSC در آن‌ها توصیه نمی‌شود

با اینکه روکش‌های SSC کاربرد وسیعی دارند، اما همانند تمامی درمان‌ها زمان‌هایی نیز وجود دارد که استفاده از این روکش‌ها جایز نمی‌باشد، به عنوان مثال:

• اگر زمان افتادن مولر شیری و رویش دندان اصلی نزدیک باشد، به طوری که بیش از نصف طول ریشه تحلیل رفته باشد
• بیمار دارای حساسیت به نیکل باشد

انواع روکش استیل و نحوه مراقبت از آن‌ها

روکش‌های SSC حدود 50 سال است که در دندان پزشکی استفاده می‌شوند و از پوسته‌های فلزی با اندازه‌های مختلف ساخته می‌شوند تا برای دندان‌های مختلف قابل استفاده باشند. انواع مختلف این روکش‌های استیل شامل موارد زیر می‌شود:

روکش‌های Pre-contoured

روکش‌های Pre-contoured محبوب‌ترین نوع روکش‌های استیل هستند. این روکش‌ها به شکل و ظاهر طبیعی دندان شباهت زیادی دارند و کانتور دندان در آن‌ها شبیه سازی شده است. به همین دلیل در هنگام استفاده از آن‌ها، به ترمیم و کانتورینگ کمی نیاز است. اما در مواردی که دکتر به هر دلیلی روکش استیل را کوتاه کند، کانتورینگ آن باید مجددا انجام شود. لازم به ذکر است که لبه‌های هلالی نیز در این روکش تعبیه شده است. این روکش‌ها شامل روکش‌های استیل ضد زنگ Unitek (3M) و روکش‌های Denovo می‌شوند.

روکش‌های Pre-trimmed

روکش‌های Pre-trimmed نیز دارای لبه‌های هلالی هستند اما برخلاف نوع قبلی، کانتورینگ آن‌ها شبیه سازی نشده است و در هنگام استفاده نیاز به کمی کانتورینگ و ترمیم دارند. این روکش‌ها شامل روکش‌های شیری MEPSE و Acero می‌شوند.

روکش‌های Un-trimmed

روکش‌های Un-trimmed ناقص‌ترین و خام‌ترین نوع روکش‌های استیل (SSC) هستند که نه ترمیم شده‌اند و نه کانتورینگ شده‌اند. بنابراین در هنگام استفاده از روکش‌های Un-trimmed دندان پزشک باید هم ترمیم و هم کانتورینگ را انجام دهد.

مراحل  استفاده و قرار دادن SSC به روش Conventional

1. اکلوژن پیش از کار باید بررسی شود
2. از آنجایی بافت لثه دور تا دور دندان ممکن است در حین کار تحریک شده و باعث ناراحتی بیمار شود، باید از بی‌حسی موضعی مناسب استفاده شود
3. ترجیحا دندان با رابردم ایزوله شود
4. برداشت پوسیدگی‌ها و درمان مناسب پلپ در صورت نیاز کامل شود
5. تراش سطح اکوزالی به وسیله فرز کارباید fissure شماره L169 یا فرز الماسی Football هندپیس دور تند صورت گیرد. تراش سطح اکلوزال باید از کانتور دندان تبعیت کند.
6. تراش پروگزیمالی به وسیله فرز کارباید فیشور تیپر یا فرز الماسی تیپر باریک انجام شود. نقطه تماس با دندان مجاور در سمت لثه‌ای و در جهت باکولینگولی قطع شده و دیواره‌ها به صورت عمودی با کمی تقارب به سمت اکلوزال حفظ شوند.
7. دقت سود که ساختار دندان مجاور آسیب نبیند، خط خاتمه تراش Feather-edge با لبه نازک صاف، بدون هیچ برآمدگی یا لج (Ledge) باشد.
8. با کناره فرز کارباید یا فرز الماسی تمامی زوایای خطی گرد شود. زوایای خطی اکلوزوباکال و اکلوزولینگوال با نگه داشتن فرز با زاویه 30 تا 45 درجه نسبت به سطح اکلوزال و حرکت جارویی آن در جهت مزیال و دیستال گرد شوند. تراش باکولینگوالی برای روکش استیل ضد زنگ معمولا محدود به یک سوم اکلوزالی است.
9. اولویت باید قرار دادن کوچک‌ترین روکشی است که می‌تواند روی دندان قرار گیرد و نقاط تماس پروزیگمالی قبلی را ایجاد کند. انتخاب اندازه درست با اندازه‌گیری بعد مزیودیستال دندان با پرگار یا یک پروب پریودنتال مدرج می‌تواند کمک کننده باشد.
10. روکش انتخابی با نشاندن از سمت لینگوال در ابتدا و وارد کردن فشار در جهت باکالی رو دندان امتحان شود. با لغزیدن روکش از روی برجستگی باکالی باید اصطکاک احساس شود. در برخ از مواقع که دندان دارای اندازه‌ای بین سایز است و روکش بزرگ با وجود کانتور هم بسیار شل می‌نشیند، امکان دارد تراش بیشتر دندان خصوصا در سطوح باکال و لینگوال برای نشست روکش کوچک‌تر ضروری باشد.

ماندگاری روکش‌های SSC

SSC به عنوان موثرترین و با دوام‌ترین ترمیم برای مولرهای شیری شناخته شده است. در چندین مطالعه، دوام SSC با آلگام مقایسه شده است که در تمامی این این مطالعات، SSC به طور قابل توجهی طول عمر و پایداری بیشتری در مقایسه با ترمیم‌های آلگام چند سطحی داشته است. در مطالعه دیگری که در مورد دوام و ماندگاری SCC انجام شد، محققان دریافتند که روکش‌های استیلی که در کودکان 2 سال به بالا استفاده شدند، میزان موفقیت دوبرابری نسبت به آلگام‌ها داشتند و به میزان 10 سال نیز ماندگاری داشتند.

در گزارشی که در خصوص مقایسه ماندگاری آمالگام‌ها با SSCها انجام شد، در طی مدت زمان 10 سال، میزان شکست ترمیم آمالگام یک سطحی دندان‌های مولر شیری 1/4 درصد و ترمیم آمالگام‌های دو سطحی 6/11 درصد بود. این در حالی است که میزان شکست SSCها تنها 9/1 درصد بود. در طی این تحقیق، ماندگاری SSCها 92% و ماندگاری آمالگام دوسطحی کوچک 67% تخمین زده شد.

فواید روکش‌های SSC

با توجه به مطالب بالا حتما تا به حال به کاربردی بودن اس اس کراون‌ها (SSC) پی برده‌اید. برخی دیگر از فواید روکش‌های استیل ضد زنگ شامل موارد زیر می‌شوند:

• طول عمر و ماندگاری بالا
• کاربرد راحت
• حفظ ساختار باقی مانده دندان
• حفظ قوس و شکل دندان
• پایدار و مقاوم به تغییر رنگ و تیره شدن
• حساسیت تکنیکی کم در هنگام استفاده و قرار دادن آن در دندان
• هزینه ترمیم دندان با این روش نسبت به آمالگام‌ها بسیار پایین‌تر و مقرون به صرفه‌تر است

معایب روکش‌های SSC

با اینکه روکش‌های استیل دارای فواید بسیار زیادی هستند، اما در کنار مزایای زیاد، معایبی نیز با این روکش‌ها همراه هستند:

• مشکلات پریودنتال
• واکنش‌های نامطلوب به دلیل آزادسازی یون‌ها از بافت روکش
• مشکلات زیبایی و نارضایی والدین و کودک از ظاهر متفاوت و ناپسند فلز
• سایش در اثر فشارهای داخل دهانی و نیروهای جونده شدید

کروژن یکی از معایب SSCها

کروژن به پروسه‌ی از دست دادن برخی از عناصر فلز گفته می‌شود. این پدیده در شرایطی مانند تغییرات دما، واکنش با بزاق دهان، واکنش با خمیر دندان و دهان شوی حاوی فلوراید و کلرید، واکنش با PH مختلف مواد غذایی و بسیاری از موقعیت‌های دیگر رخ می‌دهد. کروژن یکی از معایب اس اس کراون‌ها محسوب می‌شود و درواقع متشکل از یک سری واکنش‌های الکترو شیمیایی است که در طی آن‌ها سطح فلز با واکنش با و مواد و آزادسازی یون‌ها، تخریب می‌شود. در طی کروژن SSCها، یون‌ها مختلفی از بافت این روکش‌ها آزاد می‌شوند که مهم‌ترین آن‌ها نیکل و کروم هستند. این یون‌ها می‌توانند تاثیرات منفی مانند آلرژی، درماتیت، جینجیویت و آسیب به مینای دندان داشته باشند.

مراقبت‌های بعد از انجام روکش‌های SSC

همانند تمامی روش‌های درمانی، استفاده از روکش‌های استیل هم مراقبت‌های کوچکی دارد که بهتر است آن‌ها را رعایت کنید. به عنوان مثال:

• کودک باید تا دو ساعت از خوردن مواد غذایی خودداری کند
• در صورت احساس درد و ناراحتی، می‌توانید از مسکن‌هایی ماننند استامینوفن و ایبوپروفن استفاده کنید
• تا دو روز از تغذیه غذاهای سفت و چسبناک که می‌توانند باعث جا به جایی روکش استیل شوند خودداری کنید
• در صورت لق شدن روکش به دندان پزشک مراجعه کنید
• احتمال بلع روکش بسیار نادر است، اما اگر کودک به طور اتفاقی روکش را بلعید جای نگرانی نیست، SSC طی 7 تا 10 روز دفع می‌شود

کلام آخر

تقریبا درصد زیادی از کودکان پوسیدگی دندان‌های شیری را تجربه می‌کنند. به دلیل نقش یزرگ دندان‌های شیری در تکلم، جویدن و رشد دندان‌های دائمی، در زمانی که آسیب وارد شده به دندان شیری وسیع باشد، پزشک برای حفظ این دندان‌ها از روکش استفاده می‌کند. در این زمان استفاده از SSC به دلیل پایداری، هزینه کم و ماندگاری بالا می‌تواند بهترین انتخاب باشد. این روکش‌ها در یک جلسه روی دندان‌ها قرار داده می‌‌شوند و برای حفاظت از دندان‌ها درصد موفقیت 92 درصدی دارند. تنها نقاط منفی این روکش‌های کاربردی ظاهر فلزی آن‌ها است که ممکن است باعث نارضایتی برخی از افراد شود.